Frans Kense
- Datering van de gebeurtenis: Verdronken in 1820 en 1844
In het befaamde Tilburgse ‘Cronykje' (1774-1830) staat onder andere de vermelding:
‘1820. Op 8 Januari is Jan Panis, voerman van hier op Antwerpen, met het hoge water even buiten de Vuchterpoort te 's-Hertogenbosch verdronken.'
Totdat in 1904 de Bergsche Maas was gegraven was het een bijna jaarlijks gebeuren dat de omgeving, en soms Den Bosch als stad, onder water stond door het sterk gestegen waterpeil van de Maas. Dus de hoge waterstand in 1820 richting Vught was niet uniek.
Volgens het bevolkingsregister is Jan Panis overleden, niet op 8 januari maar op maandag 3 januari. Met de huidige genealogische sites op internet kunnen we nog meer achtergrondgegevens over hem vinden.
De Tilburger Jan Panis is geboren op 31 augustus 1770. Op 27 jarige leeftijd trouwde hij in Tilburg met de Tilburgse Johanna C.F. de Cock, geboren in 1773.
In die 23 jaar van hun huwelijk kregen zij negen kinderen, waarvan de laatste in 1815 is geboren.
De achternaam Panis was en is een veelvoorkomende naam, met name in Brabant.
Het overlijden van onze Jan Panis heeft zelfs de landelijke pers gehaald.
Ongetwijfeld in meer kranten opgenomen, maar hier de vermelding uit de Middelburgsche Courant van 8 januari 1820:
's Hertogenbosch den 4 januari. De hoge stand van het water in de nabijheid dezer stad, is niet zonder ongelukkige gevolgen geweest. Gisteren in den namiddag had het volgend droevig voorval plaats: de voerman Panis, van Tilburg, vader van negen kinderen, algemeen geacht om zijne braaf en eerlijkheid, zich met twee andere personen in een schuit begevende om naar Vucht te varen, had het ongeluk van, door een toevallige oorzaak uit dezelve te vallen en te verdrinken, zonder dat hem eenige hulp kon worden toegebragt.'
Hertog Jan I van Brabant (ca. 1254 -1294)
De vrouw van Jan Panis, Johanna Catharina de Cock schijnt een afstammeling te zijn geweest van Hertog Jan I van Brabant via diens concubine Hanneke Pijlijser. In 1271 werd uit deze relatie Jan I-Pijlijser geboren en vijfhonderd jaar later uit hun nageslacht Johanna Catharina de Cock.
Jan Cornelis Panis (1800-1844)
Bizar maar waar. In de Noord-Brabander van 5 december 1844 stond het bericht:
‘De Tilburgsche voerman Panis is den 30 l.l. (laatstleden, zaterdag) even buiten de Bossche poort te Breda, tengevolge van de duisternis, in het water geraakt en verdronken. De volgenden dag heeft men het lijk opgevist. De verongelukte laat een vrouw en zes kinderen na.'
Deze Jan Cornelis Panis, overleden op 44-jarige leeftijd, mogelijk met een glaasje teveel op, was de tweede zoon van bovenstaande Jan Panis. Jan Cornelis trouwde in 1827 in Oudenbosch met Maria E. van Roosendaal (1808-1869). In die vijftien jaar huwelijk kregen zij acht kinderen, geboren tussen 1829 en 1841, dus verschillend van de zes kinderen die in de krant werden genoemd.
In al die jaren stond ook Jan Cornelis net als zijn vader, als voerman vermeld.
In de overlijdensakte staat dat hij op 1 december 1844, om half zeven s'morgens is overleden. Waarschijnlijk is hij toen uit het water gevist.
Vader Jan als voerman, verdronk in de wintermaanden buiten de poort van Den Bosch richting Tilburg-Breda en zoon Jan-Cornelis als voerman verdronk bijna vijfentwintig jaar later in de wintermaanden buiten de poort van Breda, richting Tilburg-Den Bosch.
(Met dank aan Aad Edelbroek in Milsbeek)
Bijgaande Vughterpoort waarbij Jan Panis in 1820 is verdronken, was de belangrijkste stadspoort van Den Bosch. Gesloopt in 1891.