Jan Kwantes
- Datering van de foto: 1990-1994
- Wie staan erop: De raadszaal / D66 over het nieuwe Pieter Vreedeplein
Tilburgse politiek 2 . . D66
(uit ‘Bouwjaar 1945' memoires van Jan Kwantes)
In het pak gestoken begaf ik me naar het stadhuis en ontmoette daar de 38 anderen die door de voorzitter moesten worden geïnstalleerd. Na het onderzoek van de geloofsbrieven, kregen de pas gekozen raadsleden op 23 maart 1990 officieel hun aanstelling. Het document was ondertekend door De voorzitter van het centraal stembureau voor de verkiezingen van de leden van de raad der gemeente Tilburg, Mr. G.Ph. Brokx. In die eerste raadsvergadering werd ik beëdigd en moest ik beloven of zweren dat ik geen giften of gunsten heb beloofd en zal beloven, noch geschenken en beloften heb aangenomen en zal aannemen, alsmede dat ik getrouw aan de grondwet zal zijn en mijn plichten als lid van het gemeentebestuur naar eer en geweten zal vervullen. Door de twee voorste vingers van mijn rechterhand op te steken bekrachtigde ik dat met de woorden: 'Dat verklaar en beloof ik'. Afhankelijk van je geloofsovertuiging kon je ook zeggen: ‘Zo waarlijk helpe mij God almachtig'. De CDA-raadsleden gaven de voorkeur aan die woorden.
Elly van Luijk werd fractievoorzitter, dan kwam Ad de Wolf en ik daaronder. Zo was de pikorde van de D66-fractie. Binnen de fractie werden de portefeuilles onderling als volgt verdeeld. Elly deed algemeen bestuurlijke zaken en emancipatie, welzijn, zorg en dat soort maatschappelijke velden. Ad ging voor cultuur, arbeidszaken, financiën en economie. Bovendien nam hij zitting in de Rekeningcommissie. Openbare orde en veiligheid, ruimtelijke ordening, volkshuisvesting en milieu werd mijn taak. Dat betekende dat ik eigenlijk dié sectoren te verwerken kreeg, waarvoor ik ook in mijn rechtenstudie veel belangstelling aan de dag legde. Dus ik was daar heel tevreden mee.
De gemeenteraad is de baas, zij speelt een belangrijke rol bij het reilen en zeilen in Tilburg en beslist over de koers die de stad gaat varen. Het college van B&W doet beleidsvoorstellen aan de raad. In Tilburg hebben jaren lang het CDA (KVP), de PvdA en de VVD het college van B&W gevormd en met hun coalitiepartijen in de raad het beleid bepaald. Geen enkele partij heeft een meerderheid, dus samenwerking is noodzakelijk. Dus ook de oppositiepartijen, kunnen als ze het slim en handig spelen, vaak successen boeken. D66 behoorde tot die oppositie, samen met Groen Links, de SP en enkele plaatselijke partijen zoals Sport&Welzijn en de Bejaardenpartij.
De standpunten in Tilburg lagen soms aardig uiteen. Bijvoorbeeld over de bereikbaarheid van de binnenstad en het verkeer, softdrugs of stadsvernieuwing. We gingen dan met elkaar in discussie.
Hoewel veel commissie- en raadsvergaderingen saai waren, kon het er tijdens een debat over omstreden onderwerpen stevig aan toegaan. Het was dan een bijzonder levendig schouwspel, waarbij de pers en ook veel toeschouwers aanwezig waren. Zij roerden zich dan op de publieke tribune en brachten spandoeken mee. Als het burgemeester Brokx niet zinde, dan hamerde hij de vergadering tijdelijk af en maande hij met zijn schelle stem het publiek tot stilte, zo niet, dan kon hij je uit de raadszaal laten verwijderen.
Zo ontstond er politiek gekrakeel toen er op tv door Ivo Niehe aandacht werd besteed aan de bodemverontreiniging van het voormalige GEB-terrein in de wijk Theresia. Op die grond zijn toen toch huizen gebouwd. Maar uit bodemonderzoek ter plaatse bleek dat er nog hoge concentraties giftige stoffen in de grond zaten. Ook in de kranten kreeg de zaak veel aandacht. Als woordvoerder milieu wist ik al lang van deze kwestie omdat ik regelmatig met de bewoners sprak. De mensen liepen daar een gezondheidsrisico. Maar na deze publiciteit kreeg ik eindelijk bijval van enkele andere partijen om de kwestie op de agenda te krijgen. In een tumultueuze vergadering verweet ik het college dat ze hun werk niet goed gedaan te hadden. Met name wethouder Peter van Hassel van het CDA, met de portefeuille Volkshuisvesting & Milieu, ontkende aanvankelijk de vervuiling, maar moest uiteindelijk toch een nieuw onderzoek toestaan. Meerdere onderzoeken toonden aan dat het daar een smeerboel was. Het werd een langslepende sanering, met het ontgraven van vervuilde grond en het oppompen van grondwater.
Ook op stedenbouwkundig gebied stond er wat te gebeuren in Tilburg. Interpolis wilde aan de stadsrand gaan bouwen maar werd van rijkswege gedwongen om zich te richten op het Tivoligebied in het centrum. Hierdoor lag er ineens een kans om de stationszone te gaan ontwikkelen. Onderdeel daarvan was een uitbreiding van het winkelgebied in de richting van het station, want met de Emmapasage aan de zuidkant was het gewenste ‘rondje winkelen' nog niet af. In het noordelijk stadshart moest een relatie komen met de het bus- en treinstation (NS), zodat regionale centrumbezoekers meteen konden zien waar het te doen was en snel de verbeterde winkelvoorziening konden bereiken. Met mijn kompanen van D66 werkte ik een plan uit. Moet het busstation meer naar het oosten van de Spoorlaan verplaatst worden en moet het NS-station een oostelijke ontsluiting krijgen bij het postkantoor? Moet de Magazijnstraat dé toegang worden als mainport van "het Pieter Vreedeplein" met winkels? Moet er tussen het vernieuwde Pieter Vreedeplein en de Heuvelstraat èn zelfs de Emmapassage een verbindingsroute, ook wel een doorsteek genoemd, komen om het ‘rondje winkelen'' af te maken? Deze vragen stelde ik aan de detailhandel, de horeca en de dienstverleners in het centrum alvorens ik het plan uitwerkte. In september 1992 organiseerden we een bijeenkomst "Discussie mogelijke ontwikkelingen in de Sationszone" in het NoordBrabants Natuurmuseum. Ik had met een bevriende kunstenaar tekeningen en een maquette gemaakt van het nieuwe Pieter Vreedeplein, brede mainport vanaf de Spoorlaan en zelfs de doorsteek langs V&D naar de Heuvelstraat. Voor die avond had ik uitgenodigd de wethouder van Ruimtelijke Ordening, Ruud van Eijkeren, en de representant van de winkeliers Wik Evers. Vol verve presenteerde ik het plan en gaf waar nodig uitleg. Het werd een goed bezochte avond met belangstellenden als makelaars, bank- en verzekeringsmensen, maar ook politici, die enthousiast reageerden. Of zo'n plan politiek gedragen wordt is altijd de vraag, ik deed in ieder geval mijn best om het vereiste draagvlak te creëren. Daarnaast moet het plan in de praktijk ook nog eens uitvoerbaar zijn. De NS heeft zijn eigen visie, maar ook de grootwinkelbedrijven als V&D en Hema, de ABN-AMRO en de eigenaren van onroerend goed hebben eigen belangen. Zo zie je, dat stadsontwikkeling niet altijd het gevolg is van ‘stedenbouwkundige visies en plannen', maar vaak zomaar ontstaat door een gebeurtenis in een stad. Bijvoorbeeld een grote brand, de plannen van een multinational die vertrekt uit de stad of als gevolg van gewijzigd rijksbeleid.
Jan Kwantes
Afb. 1: raadszaal gemeente Tilburg
Afb. 2: D66 discussie Pieter Vreedeplein 1992 met Ruud van Eijkeren, Victor Bekkers, Wik Evers, Jan Kwantes.
