Frans Kense
- Datering van het voorwerp: 1908-1913
Na eeuwenlang in vergetelheid te zijn geraakt, werden in de zestiende eeuw in Rome tientallen, uit meerdere verdiepingen bestaande onderaardse begraafplaatsen, de catacomben (1), uit de vroeg-christelijke tijd herontdekt.
Van 1908 tot 1913 zijn onder supervisie van de beroemde Roermondse architect Pierre Cuypers (1827-1921), deze Romeinse catacomben uiterst zorgvuldig gereconstrueerd in een van de Valkenburgse mergelgroeven. Het eerste deel daarvan werd in 1910 onder internationale belangstelling opengesteld voor het publiek.
Niet alleen de gereconstrueerde gangen met grafnissen en grafkamers, maar ook de wandschilderingen en beeldhouwwerken geven zijn een getrouwe weergave van de mooiste delen van veertien in Rome aanwezige catacomben. Met de marmeren beeltenis van onder andere St. Caecilia is een bijzonder fraai en cultuurhistorisch verantwoord en leerzaam archeologisch project gerealiseerd.
Jaarlijks worden de katakomben door duizenden kinderen scholieren en volwassenen bezocht, vaak door diegenen die van plan zijn om Rome te bezoeken.
Maar niet alleen de Romeinen, ook oud-Tilburgers hebben ‘catacomben' laten bouwen. Want de bouw van deze Valkenburgse katakomben was een initiatief van Jan Diepen en was mogelijk door het voorhanden zijnde familiekapitaal.
Na de dood van vader Armand Diepen (1846-1895) zette zijn oudste zoon Jan F.M. Diepen (1872-1930) de wollenstoffenfabriek op Korvel voort. Rond 1908 trok hij zich terug uit de leiding van het bedrijf en met het aan hem toekomende deel van het familiekapitaal realiseerde hij de Romeinse Katakomben in Valkenburg in een mergelgroeve, die eigendom van de familie was.
Naast een sterke persoonlijke interesse in de catacomben is Jan Diepen mogelijk ook gestimuleerd door zijn familielid Arnold F. Diepen (1860-1943), de latere bisschop van Den Bosch.
Vader Armand had al in 1891 in Valkenburg de villa Alpha gekocht die, ook na zijn dood, eigendom bleef van het gezin. Samen met zijn broer Karel H.J. Diepen (1873-1954) zette Jan Diepen zich geheel in voor dit katakomben project en samen wisten zij via hun familiecontacten vele mensen te enthousiasmeren en in te zetten voor hun plannen.
Architect Pierre Cuypers werd gevraagd en zegde zijn medewerking toe. Ook vanuit Rome werd medewerking toegezegd; hier waren de originele catacomben tenslotte te vinden.
Na opmetingen in Rome terug in Valkenburg kon door Jan begonnen worden met het maken van een concreet bouwplan en de eerste schetsen naar aanleiding van de bevindingen in Rome werden gemaakt. De belangrijkste delen van veertien Romeinse catacomben werden 25 meter onder de grond in een van de mergelgroeven gereconstrueerd, met daarin kopieën van de originele fresco's. Onder supervisie van Cuypers werden de gangen, kamers en kapellen aangelegd waarbij Jan Diepen optrad als coördinator van de bouwactiviteiten.
Paus Pius X schonk een door hem gezegende witmarmeren gedenkplaat voor de hoofdingang van de Valkenburgse katakomben.
In 1910 werd het eerste gedeelte van de katakomben geopend en op 2 juli 1912
het tweede gedeelte. Delen van veertien katakomben uit Rome zijn zo in Valkenburg terug te vinden. Bijzonder is de Caeciliakapel, met daarin een kopie van het beroemde beeld van de Heilige Caecilia uit Rome.
Karel Diepen werd al direct na de voltooiing bestuurslid en secretaris van de Katakombenstichting te Valkenburg, de plaats waar hij in 1954 is overleden. In 1922 was hij de auteur van ‘De Romeinse catacomben te Valkenburg. Een nieuw monument van christelijke oudheid', welke in 1949 is herdrukt.
Deze katakomben vormen een aantrekkelijke en blijvende herinnering aan de Tilburgse wollenstoffenfabrikantenfamilie Diepen.
(1) De algemeen gebruikelijk schrijfwijze ‘catacomben' wordt uitsluitend toegepast voor de catacomben in Rome. Voor die in Valkenburg geldt de schrijfwijze ‘katakomben'.
Bron o.a.:
‘Buiten de kerk, processieparken, Lourdesgrotten en Calvariebergen in Nederland en België', 1998, Wim Meulenkamp en Paulina de Nijs
Foto's: Met dank aan Stichting Beeldarchief Valkenburg
Afb. 1: Gang met grafnissen in de Romeinse Katakomben in Valkenburg
Afb. 2: Sint-Caecilia Crypte in de Romeinse Katakomben in Valkenburg.
Afb. 3: Foto omstreeks 1913 met uiterst rechts Jan Diepen, 3e van rechts Karel Diepen en 4e van rechts architect Pierre Cuypers, in de katakomben.
Tilburg Wiki:
