Anton van de Wiel
- Datering van de gebeurtenis: 1933
In 1933 werden in Tilburg de eerste verkeerslichten geplaatst. De toen betrekkelijk nieuwe, mechanisch voortbewogen wagens (de zogenaamde "auto's") begonnen toen het verkeer zo te overheersen, dat nieuwe technieken en voorschriften in het verkeer nodig waren. Zoals verkeerslichten bijvoorbeeld.
De invoering van "automatische verkeerssignalen" was onder meer een bezuinigingsmaatregel. Het interlokale verkeer ging toen nog dwars door de stad (bijvoorbeeld: Breda - Den Bosch via de Bredaseweg, de Heuvelstraat en de huidige Tivolistraat). En de politie moest maar zorgen dat op de kruispunten verkeersagenten stonden, want daar kon het zo druk zijn dat de geldende verkeersregels niet volstonden om chaos en ongelukken te voorkomen.
Zo'n verkeersagent kostte geld en aandacht. Hij kon ziek worden, humeurig zijn, opslag eisen, kou vatten als hij in de regen stond, kortom, als je die kon vervangen door een lampencomputertje, dat kon een slok op een borrel schelen. Er kon gesnoeid worden in de begroting van de politie, en de verkeersagenten konden naar de gewone gemeentepolitie, die, naar de mening van de commissaris, met onderbezetting kampte. Eind 1933 meldde het Nieuwsblad van het Zuiden dan ook heel optimistisch: "De verkeersagent zal binnen afzienbare tijd uit het Tilburgsche straatbeeld verdwijnen !"
Het probleem in die begintijd van verkeerstechniek was: de keuze van het meest geschikte verkeerssignaal. Er was een drie lichtensysteem, een twee lichtensysteem, een wijzersysteem en een gecombineerd systeem. Het College van B en W van Tilburg nam het initiatief, om de grote zuidelijke gemeenten op een lijn te krijgen in verband met het te kiezen systeem. Dat is me toen heel wat geweest, maar na een studiereisje naar Amsterdam, waar al stoplichten waren, was men het eens over de keuze. En het is natuurlijk geen toeval dat het gekozen drie lichtensysteem ook de algemene norm geworden is.
Siemens mocht de verkeerslichten leveren. Dat hebben ze gedaan tot na enkele jaren Hitler grotere prioriteiten kreeg, en er remsystemen en knipperlichten voor pantserwagens en tanks moesten worden gemaakt in plaats van stoplichten......
De eerste verkeerslichten kwamen op een viertal verkeersknooppunten: op het kruispunt Willem IIstraat - Tuinstraat; op de driesprong Zomerstraat - Nieuwlandstraat - Heuvelstraat; op de vijfsprong Tuinstraat - Nieuwlandstraat - Korte Schijfstraat - Noordstraat - Stationsstraat; en op de Heuvel nabij Hotel Riche (= Heuvelpoort).
Maar er waren toen niet alleen maar auto's in het centrum. Er waren ook voetgangers, fietsen, bakfietsen, hand- en hondenkarren, wagens met paarden, boeren met vee........Het verkeer was - zoals het hele leven toen - veelkleuriger en gevarieerder dan nu.
De hoofdcommissaris van politie informeerde dus eens bij zijn collega's in andere steden met verkeerslichten, en deed toen aan B en W het volgende tekstvoorstel voor een, echt wel nodige, verkeersverordening:
"Het is den bestuurders en geleiders van vee verboden op plaatsen waar automatische verkeersseinen zijn aangebracht, de zich daar bevindende stopstreep te passeeren zoolang het naar hen toegekeerde sein de roode en/of gele kleur vertoont. Zoodra het automatische verkeerssein de groene kleur vertoont, zijn bestuurders en geleiders van vee, die zich achter de stopstreep wachtende bevinden, verplicht onmiddelijk op te rijden of door te gaan".
De autoriteiten kregen grijze haren van de manier waarop de Tilburgers op de nieuwe regels reageerden. De weggebruikers zetten hun gezellige praatjes gewoon voort als het licht op groen sprong. En fietsers staken lopend met de fiets aan de hand over als het sein op "onveilig" (dus op rood) stond....Toen dat ook verboden werd, geen nood, men pakte de fiets op en droeg hem door het rode licht.....De bepaling "voor hen, die rijwielen aan de hand geleiden" moest daarom worden aangevuld met:"of deze op eenigerlei wijze vervoeren !"
Maar alles went.
We zijn nu ruim driekwart eeuw verder en de hobby van het autorijden is gloeiend uit de hand gelopen. Geef het maar toe: de auto moet van de straat af !!! Er is sprake van een onvoorstelbare kapitaalvernietiging en milieuvervuiling, terwijl daarnaast elders honger wordt geleden. En dat zal nog wel een eeuwtje doorgaan......
Grapje. Maar mag ik het heel asjeblief ook een beetje menen ?
Volgende keer zullen we het er eens onverbloemd over hebben.
Anton van de Wiel
Foto 1: De verkeersagent in de Zomerstraat. De foto is van ver na 1933.
Foto 2: Het verkeerslicht op het kruispunt Heuvelstraat- Willem IIstraat.
Bron o.a.: De Tilburgse Koerier 22 dec. 1983
