Henk van Mierlo
- Datering van de gebeurtenis: 29 juni 1942
Er zijn, ook op dit geheugen, al meerdere artikelen over Mgr. Mutsaerts geschreven, maar ik wil er toch nog graag een aanvulling op maken.
Menige (Oud) Theresiaan van ongeveer mijn leeftijd herinnert zich nog van Bisschop Mutsaerts het Vormsel te hebben gekregen, ook wel de hernieuwing van de doopbeloften genoemd. Je kreeg die omstreeks je twaalfde jaar en in de zesde klas van de lagere school werd je daar dan op voorbereid.
Vol ontzag werd dan het verhaal verteld dat je het Vormsel zou krijgen van de Bisschop die ook nog eens “onze” kerk had laten bouwen.
Midden in de Tweede Wereldoorlog, juni 1942, werd hij in de St. Jan in Den Bosch tot bisschop gewijd door de aartsbisschop van Utrecht, de latere kardinaal, De Jong.
Omdat de Katholieke Illustratie in de oorlog niet mocht verschijnen, werd er pas in november 1946 een reportage met foto’s van de wijding in het weekblad – dat overigens vanwege papierschaarste maar eens in de veertien dagen verscheen- opgenomen. Men wilde hiermee een (gedwongen) hiaat in de berichtgeving herstellen. Hieronder de integrale tekst van de K.I. 80e jaargang nr. 13 d.d. 21 november 1946
In den loop van het tweede oorlogsjaar richtte de toenmalige bisschop van Den Bosch, Mgr. A. F. Diepen, tot den Paus het verzoek om een coadjutor met recht van opvolging.
Mgr. Diepen was toen in zijn 8le levensjaar en de bezetting van ons vaderland door de Duitsers zou, ingeval de bisschoppelijke zetel vacant mocht worden, moeilijkheden en vertraging kunnen veroorzaken bij de benoeming van een opvolger. De Paus willigde dit verzoek in en benoemde tot bisschopcoadjutor, met recht van opvolging. den zeereerw. heer Wilhelmus Petrus Adrianus Maria Mutsaerts, pastoor der St.-Theresiaparochie te Tilburg. In zijn laatsten herderlijken brief kondigde Mgr. Diepen zijn opvolger met vreugde aan zijn diocesanen aan.
“Deze benoeming verblijdt ons bovenmate, omdat wij de vroomheid, gaven en talenten van onzen oud-secretaris van nabij hebben leren kennen en waarderen.”
Op 29 juni 1942, feestdag van de H.H. Apostelen Petrus en -Paulus, werd Mgr. Mutsaerts geconsacreerd en nadat mgr. Diepen op 18 Maart 1943 was overleden, volgde zijn coadjutor hem op als twaalfde bisschop van Den Bosch, de vijfde na het herstel van de hiërarchie.
De keuze door den Paus gedaan, had in het bisdom geen verrassing gewekt. Zij die pastoor Mutsaerts kenden, wisten, dat hij alleszins geschikt was om, als de omstandigheden dat mochten meebrengen, den bisschoppelljken zetel te bezetten. Na eenigen tijd kapelaan te zijn geweest te Best, was hii benoemd tot secretaris van het bisdom, eerst onder Mgr. Van de Ven, daarna onder Mgr. Diepen. Hij was in die functie van zeer nabij getuige geweest van de groote ontwikkeling van het sociale vereenigingsleven , van den geweldigen opbloei van het katholiek onderwijs, van den uitgroei der steden en de steeds voortschrijdende industrialiseering van Brabant , met al de eischen en problemen welke dit alles voor de Kerk meebracht. Daarna was hij to bouwpastoor in Tilburg, de op één na grootste industriestad van het Zuiden.
Hij was thuis zoowel in van kerkelijk bestuur en organisatie als in de zielzorg en hij had zich onderscheiden als liturgist in den in den besten zin van het woord.
Op de pastorie van St. Pieter te 's-Hertogenbosch, waar zijn heeroom Mgr. Mutsaerts pastoor was, had hij kennis gemaakt met de groote voormannen op sociaal gebied. Als bondsadviseur van St. Raphael , den bond der katholieke spoor- en trammannen, was hij in de voetstappen van zijn heeroom getreden en had hij op dit terrein zijn sporen verdiend. Als geboren en getogen Tilburgenaar was hij gul en gastvrij; vroolijk en blijmoedig van karakter, maakte hij veel vrienden. Het heele bisdom begroette zijn benoeming met groote ingenomenheid.
De bisschopswijding in de rijk versierde St. Jan, verricht door den aartsbisschop van Utrecht, thans kardinaal de Jong, met assistentie van de bisschoppen van Breda en Roermond en in aanwezigheid van den grijzen Mgr. Diepen, van den bisschop van Haarlem van Mgr. van Roosmalen C.ss.R., apostolisch vicaris van Suriname, is een onvergetelijke plechtigheid geworden. Het was voor het eerst sinds de overweldiging van ons land door de Duitschers, dat de bevolking het Nederlandsche Episcopaat in zijn geheel bijeenzag en deze gelegenheid werd gretig aangegrepen voor een spontane hulde. Bij het binnentreden van den aartsbisschop en de bisschoppen brak de menigte in de stampvolle kathedraal in een enthousiaste begroeting uit, als nooit in onze kerken werd meegemaakt, en de kerkvorsten waren er zichtbaar door ontroerd.
Zuidelijk Nederland wed in het najaar van I944 bevrijd,maar het heeft er een hoogen prijs voor moeten betalen. Ook het bisdom Den Bosch is zwaar getroffen; tal van kerken, pastorieën, scholen en kloosters zijn verwoest of zwaar beschadigd. Het herstel van deze rnaterieele oorlogsschade vormt een groote zorg voor den bisschop. Maar Mgr. Mutsaerts, uit een stoer Brabantsch geslacht, behoort tot de sterken van geest; de besliste blik in de oogen, de energieke trekken van het gelaat, zijn heele uiterlijke verschijning spreken van wilskracht, moed en vertrouwen.
Tegenover de vele geestelijke nooden van dezen tijd, gevolgen van vijf jaar oorlog en bezetting met al hun nasleep, heeft hij zijn streven kort, maar volledig geformuleerd in zijn wapenspreuk ,,Christus formetur in vobis" - dat Christus in u gevormd worde. Het herstel van Christus en het christelijk leven in de zielen is het eenige redmiddel voor onzen tijd.
Het heilige ambt van den bisschop drukt zwaar op de schouders en grooter dan anders zijn juist nú de zorgen en de verantwoordelijkheid. Maar de H. Geest, die, zooals St. Paulus zegt, de bisschoppen heeft gesteld om de Kerk Gods te besturen schenkt Zijn dienaren ook in de moeilijkste omstandigheden licht, genade en kracht. Moge het episcopaat, van Mgr. Mutsaerts zegen brengen voor het bisdom Den Bosch!
Bron tekst en foto’s: Katholieke Illustratie 21 november 1946
Afb. 1 Mgr. Mutsaerts wordt gewijd door (de latere) Kardinaal de Jong.
Afb. 2 Mgr. Mutsaerts tussen de bisschoppen van Breda en Roermond .
Afb. 3 Mutsaerts als bouwpastoor, net gewijde bisschop en in gesprek met de hr. Thomas van het Militair gezag.
Henk van Mierlo
Nuenen
