Henk van Mierlo
- Datering van de gebeurtenis: 1957
Op sjanternèl gaon
De Heuvelstraat in Tilburg werd "begrensd" door twee winkels van De Gruijter.
Één tegenover de Juliana van Stolbergstraat, de andere tegenover de Markt.
Er was nog amper televisie en met de Rock en Roll in opkomst was de verkoop van Brillantine met name Brylcreem explosief gestegen om aan de vraag van de ‘vetkuiven" á la Elvis Presley te kunnen voldoen. Zo ook in Tilburg.
Ik kan me zelfs nog herinneren dat ik soms wat margarine in mijn haar smeerde bij gebrek aan Brylcreem.
Maar wat heb je aan een vetkuif als die niet bewonderd kan worden door het andere geslacht.
Daarom werd er op mooie zomeravonden gesjanternèld van De Gruijter naar de Gruijter door groepjes vetkuiven en groepen meiden met petticoats anderzijds.
De HEMA zat nog op d'n Heuvel en daar werd dan af en toe in de portiek gepauzeerd.
Tegenwoordig heet dat een hangplek, dus zoveel is er niet veranderd,
Bovendien was het in die tijd ook al bijzonder "stoer" (cool) om met een brandende sigaret in de mond heen en weer te flaneren, want dat was eigenlijk.
Ik rookte toen Dr. Dushkind dat was een erg populair merk net als Lexington, maar dan een stuk goedkoper.
De meiden giechelden nogal als de jongens commentaar hadden in het voorbijgaan.
Het was de tijd waarin de film Grease zich ongeveer afspeelt, eind vijftiger begin zestiger jaren.
Persoonlijk heb ik niet zoveel gesjanternèld omdat ik al vroeg verkering had en ik had maar één kameraad en die was met hele andere dingen (studeren bijv.) bezig en zag dat ook niet zitten.
Ze is weer op d're sjanternèl geweest" wordt gezegd van een vrouw, die "op stap is geweest". Sommige vrouwen zijn "altijd op sjanternèl". De uitdrukking heeft een misprijzende betekenis, die vroeger vermoedelijk sterker geweest is dan te huidigen dage. Ze wordt gebruikt voor een vrouw, die weinig thuis is en het er op aan legt zoveel mogelijk het huishouden in de steek te laten, al of niet gemotiveerd. Het lijkt mogelijk dat we hier te maken hebben met een verbastering van het Franse woord "sentinelle", dat "schildwacht" betekent. We denken dan aan 'n vrouw die in de Franse tijd een "potje" met de "schildwacht" ging vrijen, waarvoor ze dan ook wel motieven zal gezocht hebben. Een verklaring voor de ongunstige betekenis, die we nog voelen, is daarmee dan ook meteen gevonden. We voelen echter toch meer voor een verbastering van een ander Frans woord, nl. "chanternelle", dat "lokvogel" betekent. Een "op sjanternel" zijnde vrouw zou dan een vrouw of meisje zijn, die "als lokvogel" de straat optrekken, wat uiteraard oneerbaar is. Zó ongunstig klinkt de uitdrukking zoals wij ze thans in Tilburg gebruiken echter lang niet meer, maar een denigrerende bijgedachte speelt er op de achtergrond toch nog wel altijd in mee. Bron: Tilburgs Taal Plastiek.