Den örlog (deel 1)

Fotonummer 013022
  • Datering van de gebeurtenis: 1940-1945

deel 1

Den ôrlog , wè weet ik daor nog van. Nie öt boeke mar puur as kèènd.

 

Sins dèt in Irak zô heej gespànne èn we èlken dag via den t.v. alle ellènde van den ôrlog te zien krêege, kome der steeds meer dinge in m'n gedaachte trug van 40-45.

En ondanks dèk toen nog hêel jong was, is er toch nog veul blèève hange. In m'n allervruugste herinnering,(ik moet toen 4,5 of 5 jaor zèn gewist)was ik bij ‘n vriendinneke bij ons in de straot in de tèùn ont speule, ‘t was hêel goei weer èn op en gegeven ôogenblik heurde ik en gezoem wè steeds sterker wier, èn toen zaag ik ineens waor ‘t vendaon kwaam.

Hêel hôog in de lucht enen hillenboel vliegtèùge zô klèèn as veugeltjes, die blonke in de zon, èn ‘t waare der zô veul, zô wèèd as ge kost kèèke niks as vliegtèùgskes. Ik weet nog precies in welke richting dèsse vloge, van zuid ôst naor noord wèst, die ginge dus van dötsland naor engeland, mar daor wies ik toen niks van netuurlijk.Ik vond ‘t hêel schôon om te zien èn ging de moeder van m'n vriendinneke roepe om te vertelle wètter ammol te zien was. Ze kwaam metêen naor bèùte èn toen ze zaag waor ‘t om ging toen zeej ze teege mèn, ‘'ga jij maar gauw naar huis meisje'' nou daor snapte ik niks van. Mar toen ik tèùs kwaam deej ons moeder ôk al zô vrèmd en angstig, net as ons buurvrouw waor ze meej stond te praote.

In dië tèèd veraanderde der vanalles, ons moeder was zô bang dèsse zelf d're radio weg ging brenge want die moes iederêen inlevere. En ineens was er bij ons alles weg wè van koper was, de perreplubak, de kopere kolekit, kandelèèrs, en van die wandborde God ziet alles en hier vloekt men niet, affijn alle koperwèèrk weg.

En as ge ‘s aoves ‘t licht aon wilde doen moeste de raome verduistere, meej ‘n sôrt van hor mar inplots van gaos zaat er dan dik blauw pepier in en die zette ze dan vur ‘t raom.

De lantèères op straot mochte ok nie aon, èn as ge in den donkere naor bèùte moest dan name we en knèèpkat meej om bij te lichte.

Op ene zondag ginge we meej z'n alle kèèke waor in Tilburg den irsten bom was gevalle, dè was erges in de lange schèèfstraot of on ‘t begin van de gasthuisstraot, hil dè hèùs was kepòt mar de trap stond nog overènd. Onze Pa zeej toen , kek as ‘t luchtalarm gao dan moete dus onder de trap gon zitte, want die blèèft staon. (‘t was dus in de Noordstraot)

Alles ging toen ok op de bon, èn as ge net as wij en grôot gezin had,dan krêegde meer bonne vur sèùker en melk èn as ge die nie ammol nôodig had wiere die geröld vur tebaksbonne vur onze Pa. Die teulde toen ok zelf tebak in den hof, èn die grôote blaojer wiere aon enen draod gerege en hinge dan te drèùge in de zon.

Wij wônde in de Klaverstraot kort on den Breedosse weg en ‘s aoves stonde wij op ‘t huukske onze Pa op te wochte as ie van z'n wèèrk kwaam. En rond dieje tèèd kwaame der aaltij dötse soldaote langs die van de kromhout kazerne naor de stad liepe. Wij riepe dan heej wie speet ist, èn mistal keeke ze dan op dere lozzie èn dan zin ze in't döts iets trug, wij verstonden er niks van mar vonden ‘t en leuk spèlleke. En as we goed dörfde dan riepe we heej swainhoend, dè heej ons moeder nôot geweete aanders krêeg ze der iets van.

D'r zaate toen overal dötsers, in de schoole, in de kezèrnes èn boven op de waotertôre stonden er ok aaltij om alles in de gaote te houwe, die konde wij hêel goed zien meej ene verrekèèker aachter bij ons in de tèùn.

‘s Mèèreges vruug wiere wij geregeld wakker asser ‘n troep soldaote dur de straot kwaam marsjeere èn zinge und wir fare gegen engeland. En ok van blonde mientje meej der hart van prikkeldraod.

Wij hoefden in dië tèèd mar vur halve daoge nor school,in ‘n meubelopslagplaots in de kappesiene straot schèùn teegenover de pastorie van st.Anna, daor han ze overal schoolbankskes ingezet.

Ons moeder had ‘t niemir as ‘t luchtalarm ging, dan schoof ze de keuketoffel teege den onrecht èn moese wij er meej z'n zesse onder vur asserglas èùt de raome zou vliege, èn as den êen of den aandere nie binne was dan was ze zô zenuwèèchtig dan riep ze steeds, ‘ge moest ze ammol in ‘n mèndje kunne douwe. Asser dan granaate overkwame heurde ze echt flèùte, èn as ze erges insloege dan klapte dè ok hard. ‘n Mèske öt onze klas Ria Abèèle die had enegranaat-schèèrf dwars dur dere kop gekreege , èn toch was ze en paor mònde laoter wir op school ,meej grôote lidtêekes dè wel mar wij han ammol goed vur der moete bidde èn dè had schènt goed geholpe.

Mar hoe langer dè den ôrlog duurde hoe verveelender die dötsers wiere, ons buurmèske ging smèèreges op de fiets nor der wèèrk èn op den Breedosseweg stond ene vrachtwaoge meej en paor dötsers ,die hielden iederêen aon die en fiets bij der han èn name die aaf èn laojde ze in dië vrachtwaoge. Mar wè nog èrger was , zôwiere der ok manne die op weg naor der wèèrk ware opgepakt èn op transport nor dötsland gezèt,zô ok ene buurjonge van ons, vur den arbeidseinzats.

In alle kerke hadde ze de kerkklokke er al ötgehold èn soms kwaame ze deur vur deur om gerêedschap bij de meense op te haole . Mar bij ons was ‘t gek genoeg al van teveure weg, daor zal onze Pa wel vur hebbe gezörgd. Onze Pa moes trouwes ok nor ‘t vliegveld in Gilze-Rije om gaote te dichte meej de schuup asser was gebombardeerd,dè was hêel link want ze kònne nèrges schèùle . As ie dan te voet nor hèùs moes ging ie bij de boere langs om ene zak rog of aaier te kôope, èn meer as eens werd dè onderweg dur de dötsers wir afgenome. Mar as ‘t wel lukte om er meej tèùs te koome dan wier dië rog in de koffiemeule dur ons om beurte gemaole èn bakten onze Pa èn ons Moeder brôod in enen oven die dur Jan Naoikes die op ‘t gasfebriek werkte zelf gebouwd was, èn dè brôod smòkte harstikke lekker. Deur dè zelfgebakke brôod èn gruunte en èèrpel öt onze tèùn hebbe wij eigelijk nôot echt honger gehad. Dank zij de boere hadden veul meense nèt dè bietje extra om te overlèève. In dië tèèd heej mènne laotere schôonpapa Klandestien Vèèrekes geslacht in z'n höskaomer, èn dè vlêes werd in klèène gedêeltes in ‘t luiervakske onder in de kènderwaoge bezörgd bij femilie èn kènnise, terwèèl den baby laag te slaope.

Tilburg Wiki: