Anton van de Wiel
- Datering van het verhaal: 1912 - 1991
De R.K. Leergangen, eertijds in één adem met Tilburg genoemd, werden opgericht op 4 juni 1912, op initiatief van dr. Hendrik W.E. Moller, die in september d.a.v. startte met 55 studenten. Katholieken konden toen in eigen huis voortaan een middelbare onderwijsbevoegdheid halen. Na een jaar werd de hoofdzetel verplaatst van Amsterdam naar Den Bosch en in 1918 lukte het om de R.K.L. met gunstige regelingen naar Tilburg te lokken.
De kern van de R.K. Leergangen waren de M.O.-opleidingen. Voorts was er de Academie voor Beeldende en Bouwende Kunsten (waaruit later de Academie van Bouwkunst ontstond en, buiten de Leergangen in zekere zin ook de H.T.S.); vanaf 1918: het Conservatorium voor muziek (en later dans); vanaf 1924 de latere Academie voor Lichamelijke Opvoeding. Er kwamen opleidingen voor gemeente-administratie- en financiën, handelswetenschappen, maatschappelijk werker, personeelsbeleid, leerkrachten bij het buitengewoon onderwijs, veel later nog paramedische beroepen, voltijdopleidingen voor leraar (o.a. Het Mollerinstituut), journalistiek, pabo, school- en beroepskeuze. Sta mij toe dat ik structuur- en naamsveranderingen in dit beknopte artikel even oversla.......In 1990 waren er bijna 15.000 studenten ingeschreven.
Dr Moller - en niet alleen hij - had, wat toen genoemd werd “hogeschool-allures”(“Moller’s luchtkasteel”). De terminologie m.b.t. opleidingen en examens in het Leergangen-prospectus deed veelal aan een universitair niveau denken. En inderdaad, daar stak wat achter, maar de Nijmeegse lobby had de Katholieke Universiteit intussen binnengehaald en aan Tilburg was de toezegging van een troostprijs gedaan. Dat werd de R.K. Handelshoogeschool, de huidige UvT, in 1927 praktisch vanuit de R.K.L. gesticht.
De pionier dr. Moller, die intussen ook het O.M.O. (Ons Middelbaar Onderwijs) in Brabant van de grond getild had, was na een ernstig conflict in 1920 uit zijn eigen stichting gestapt (moeten stappen). Zijn opvolger als rector van de R.K.L. werd Mgr.Prof.dr. Th. J.A.J. Goossens (die in 1927 ook de eerste rector magnificus van de R.K. Handelshoogeschool werd) en tot 1956 aan het bewind zou blijven.
In de loop van de jaren ‘60 en ‘70 werden ook de Leergangen aangestoken door het links-democratische virus dat in Europa door de studentenwereld rondwaarde. In 1968 kwamen de studenten op de Academie van Bouwkunst in opstand tegen het “autoritaire en dwangmatige”leerplan van de zgn. “Bossche School”in de architectuur. Ook op andere afdelingen waren er vervolgens problemen. Met name op het Mollerinstituur was groeiende onvrede, gevoed door onder andere de gevolgen van een (haastig ingetrokken) “akte van verklaring”over de (“open”) levensbeschouwelijke aard van de opleiding.De onvrede liep in 1978, na het ontslag van 2 docenten, uit op, naar gezegd is, de langste studentenbezetting van Nederland, nl. de bezetting van de “bruine vleugel”van het Mollerinstituut, 7 weken lang.
Na deze studentenberoeringen eindigde de mooie idealistische periode van de Leergangen, waarin we eerst de vurige Roomsche bewogenheid, vervolgens de inzet voor meer persoonlijke vrijheid konden waarnemen. Het onderwijs werd meer marktgericht en ging methoden en termen uit het bedrijfsleven hanteren. De studenten waren nu weliswaar mondiger (en dat bleek nu en dan wel) maar de maatschappij werd zakelijker en harder en ook het onderwijs ontkwam hier niet aan. De fusiewoede greep ook de Leergangen aan.......en zo werd, na bijna 80 jaren op 17 december 1991 de akte van overdracht getekend, waarbij de Katholieke Leergangen, de Pedagogisch Technische Hogeschool Nederland en de Hogeschool Eindhoven samen de Stichting Hoger Onderwijs Zuid Nederland vormden, met circa 32.000 studenten. De naam is later gewijzigd in Fontys Hogescholen, het Bestuur zetelt in.........Eindhoven.
De foto's zijn uit de collectie Beeldonline, met dank aan het Regionaal Archief Tilburg.
Foto 1: Hendrik Moller en zijn vrouw Alice Bourgonjon met hun 1e kleinkind, Mayke Pillot (1934). Foto 2: Mgr.Prof dr. Th.J.A.J. Goossens, plm. 1927. Foto 3: het collegegebouw van de R.K. Leergangen en de R.K. Handelshoogeschool, daarnaast de villa van Mgr. Goossens, Bosscheweg 339/341 (plm. 1930). Daar staat nu het Interpolisgebouw.
