Akte uit het Tilburgse Schepen-protocol

  • Datering van het voorwerp: 1569

Oudste kermisvermelding

Het verhaal gaat dat kermissen zijn ontstaan uit jaarmarkten of kerkwijdingsfeesten. Bij veel kermissen is dit ook zo, behalve bij de Tilburgse Kermis. De Tilburgse Kermis vindt zijn oorsprong ergens anders. Koning Philips II gaf in 1575 door middel van een octrooi, toestemming om jaarmarkten te organiseren en elke zaterdag een openbare weekmarkt te houden. Deze jaarmarkten werden gehouden op het Heuvelplein. Het is nog niet bewezen dat jaarmarkten een verband hadden met de kermis, al leek het wel want ze hadden een feestelijke uitstraling.

De oudste bron (zie afbeelding), waarin over de Tilburgse Kermis wordt gesproken is al ouder dan het octrooi, het komt namelijk uit 1569. [1] Het is een schikking tussen een hertrouwde moeder en haar kinderen over de goederen van de overleden vader. De kermis wordt hier al als tijdsaanduiding gebruikt: ´´…een half mud rogge eens inden sack te leveren ende te betalen tot augst oft inde kermisse van Tilborgh naestkomende…´´. [3]

Ook was de kermis een echt ingeburgerd familiefeest. Daarom is de oorsprong van de kermis waarschijnlijk dus nog langer geleden.[2] In een jaargetijdenboek van de pastoor van Tilburg van voor 1509, had 9 oktober een speciale betekenis, want die dag was met rood ingetekend. Volgens middeleeuws gebruik betekende dit dat die dag als een zondag gevierd moest worden. In het algemeen werden kermissen gevierd op kerkwijdingdagen. In Tilburg werd sinds 1570 de kermis op de laatste zondag van augustus gehouden. Op de maandag na 9 oktober werd vanaf 1575 namelijk een feestelijke jaarmarkt gehouden.[4] De Tilburgse Kermis komt dus waarschijnlijk niet vanuit een kerkelijke oorsprong en heeft ook geen relatie met jaarmarkten. Men denkt dat de oorsprong van de Tilburgse Kermis een boerenoogstfeest is geweest. [5]
[1] P. Spapens (red.), Veel vermaak en weinig wol, Em. de Jong Baarle-Nassau 1986, p.10[2] P. Spapens, J., Jacobs (red.), Kennis, kunstjes en kunnen; Kermis: de wonderwereld van glans en glitter, Amsterdam SUN 2002, p.108. [3] P. Spapens (red.), Veel vermaak en weinig wol, Em. de Jong Baarle-Nassau 1986, p.10[4] P. Spapens, J., Jacobs (red.), Kennis, kunstjes en kunnen; Kermis: de wonderwereld van glans en glitter, Amsterdam SUN 2002, p.109. [5] Idem, p.110.