wiet van meel
Afscheid van een grote, bekende onbekende : Ben van Geel
Wij schrijven 1977.
Tilburg neemt definitief afscheid van de textielindustrie. Tienduizenden mensen zonder werk. De Juridische EHBO op Heuvel 1 bedient dit jaar 25.000 mensen met vragen en problemen rondom wonen en werken. De medewerkers van de Sociale Dienst draaien overuren en het Arbeidsbureau poogt op allerlei manieren mensen aan het werk te krijgen. In het Baanlozencentrum in de oude Enneking-textielfabrieken aan de Goirkestraat organiseert het opbouwwerk met regionale zorginstanties activiteiten om de negatieve psychische gevolgen van werkloosheid te beperken. Er ontstaan vele kleinschalige initiatieven van werkzoekenden om een eigen bedrijf op te richten, wat politiek een hot issue is: “ondernemen zit in het bloed en die arbeiders hebben ander bloed…”.
Het fenomeen “hoogopgeleide werkzoekende” was in 1977 een nieuw gegeven. Immers, vroeger was er voor hoogopgeleiden altijd wel een baan te vinden omdat er simpelweg niet zoveel van waren. Toen, in de zestiger jaren, het hoger- en universitair onderwijs,ook toegankelijk werd voor kinderen van de “gewone” man nam het aantal studenten fors toe en kon de arbeidsmarkt deze toename niet verwerken. De textielcrisis deed de rest.
Dit betekende voor medewerkers op sociale diensten en arbeidsbureaus een omslag. Voorheen waren hun cliënten veelal lager geschoolden, en nu werd men geconfronteerd met mondige intelligente mensen met vaak hogere opleidingen als zij zelf genoten hadden.
In dit jaar bestierde Ben van Geel met ondersteuning van Judith Teckelenburg, het Regionaal Punt Academici Zuid-Nederland, ondergebracht bij het Gewestelijk Arbeidsbureau in Tilburg. Duizenden afgestudeerden van het hoger en universitair onderwijs in Zuid-Nederland (Katholieke Hogeschool Tilburg, Technische Hogeschool Eindhoven, Katholieke Leergangen, Moller-Instituut en talloze andere instellingen voor hoger onderwijs) vonden geen werk en kwamen uiteindelijk te biecht bij Ben; zowaar een hell of a job.
De rustige aimabele Tilburger, op zijn eenmans-post vanuit den Haag aangestuurd, ,bewoog hemel en aarde om ontwikkelingskansen voor zijn “klanten” te vinden en/of te maken. Immers, het voor lager opgeleiden bestaande ontwikkelingsinstrumentarium van het Arbeidsbureau en Centrum Vakopleiding was voor deze doelgroep totaal niet geschikt.
Ben ontwikkelde in samenwerking met Gemeente en kennisinstellingen talloze, ook individuele, scholingsprogramma’s, maatwerk-regelingen met uitkeringsinstanties om (internationale) werkervaring op te kunnen doen, wetenschappelijke promotie-projecten, creatieve invulling van de zogenaamde Werk Verruimende Maatregelen, de oorspronkelijke werkverschaffingsprojecten uit de na-oorlogse heropbouw bedoeld voor werkloze arbeiders die met een karig loon aan het werk gezet werden om kanalen te graven, enz.
Ben geloofde in het goede van de mens en vond dat mensen de kans moesten krijgen hun talenten dienstbaar te maken voor de samenleving. Zo regelde hij dat werkloze afgestudeerden betaalde werkervaring op konden doen in de regio maar ook in Calcutta, Nicaragua, New York en Rio de Janeiro. Er ontstonden vanuit Tilburg transnationale Europese opleidingsprogramma’s met nieuwe thema’s als cultuur, innovatief toerisme, internationaal milieu, informatie en communicatie technologie, e.d. Nieuwe opleidingsinitiatieven konden altijd op zijn steun rekenen en bij het Europees Sociaal Fonds in Brussel vielen de initiatieven van Ben bijkans altijd in de prijzen.
Ben was een van de voorlopers rondom de gedachte, dat hoogopgeleiden de regio verder kunnen helpen. Hij was van mening dat er is genoeg te doen is voor intelligente, creatieve, flexibele, gemotiveerde en volhardende mensen. De daarvoor benodigde samenwerking tussen diverse overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen was dan ook een van zijn speerpunten.
Begin jaren negentig keerde het tij. De economie trok aan en de arbeidsvoorzieningsorganisatie werd slachtoffer van de privatiseringsgolf en gaandeweg ontmanteld. Voor Ben was dit een pijnlijk en frustrerend proces. Het management van het Arbeidsbureau werd (nog even) ingevuld met boventallige overheidsinspecteurs en boekhouders uit de industrie. Deze ‘managers’ voelden geen affiniteit met het “mensenwerk” en hadden geen belangstelling voor de complexe beleids- en subsidiewereld van den Haag en Brussel. Hun motto was saneren en afbouwen. Vaak kreeg Ben te horen dat investeren in hoog opgeleide werkzoekenden onzin was :
“in hoog opgeleiden is al meer dan genoeg geïnvesteerd.”
Na enkele jaren belandde Ben in de anonimiteit bij de afdeling ontslagzaken van het Arbeidsbureau en later het CWI. In 2010 kreeg Ben last van zijn gezondheid en hij is uiteindelijk op 18 juli 2013 gestorven.
Duizenden hoogopgeleiden zijn bij Ben begonnen met hun maatschappelijke carrière. Velen herinneren hem als de warme en betrokken, vertrouwen gevende, bekende onbekende.